2013 yılında İngiltere merkezli ve Amerika Birleşik Devletleri’nde çalışmalarını yürütmek üzere Cambridge Analytica isimli danışmanlık şirketi kuruldu. Şirketin sloganı ‘’Yaptıklarımızı veriler belirler’’ ve kuruluş amacı, ‘’Kitle davranışını değiştirmek için verileri kullanmak’’ olarak açıklanmıştır. Cambridge Üniversitesi Psikometri Merkezi 2007 yılından beri internet sitesinde yayınladığı bir uygulama üzerinden akademik araştırmalarda kullanmak üzere veri toplamaktadır. Veri arayışı içerisinde olan Cambridge Analytica şirketi 2014 yılında Cambridge Üniversitesi Psikometri Merkezinden bu verileri ve kullandıkları uygulamanın kaynaklarını paylaşmalarını teklif etmiş ancak Cambridge Üniversitesi bu teklifi geri çevirmiştir. Bu serinin ilk yazısında belirttiğim üzere Facebook, bağımsız uygulama geliştiricileri için 2010 yılında kendi bünyesi üzerine uygulama entegre edilmesine izin vermiştir. Bunun farkında olan Cambridge Analytica şirketi, Facebook’ta sunulacak kişilik testi gibi eğlenceli bir uygulama geliştirir. Bu uygulama kullanıcının beş farklı kişilik özelliklerinden hangisinin en çok baskın olduğunu belirtmek üzere tasarlanmıştır.
Aslında, uygulama kullanıcıların hangi karakteristik yapıda olduğunu ve her hangi bir konuda yönelimlerinin ne olacağını tahmin etmeyi kolaylaştıran bir araçtır. Cambridge Analytica bu uygulama için 270.000 kullanıcıyı internet üzerinden satın alır. 270.000 kullanıcı uygulamayı kullanır. Bu kullanıcılar uygulama açılmadan önce arkadaş listesine ve kişisel verilere erişme gibi sözleşmeleri kabul ederler. Uygulama ise onların kişisel verilerine erişmekle kalmayıp Facebook’ta arkadaş oldukları diğer insanlarında kişisel verilerine erişmekte ve bu verileri Cambridge Analytica sunucularında depolamaktadır. Dünyanın her yanından kullanıcıya sahip olan bir web sitesinin tabanında böyle bir açığın olması ve bu açığın uzun süre gün yüzüne çıkmaması Cambridge Analytica şirketinin işlerini çok rahat bir şekilde ilerletmesine sebep olmuştur.
Şirket, uygulamayı kullanan kullanıcıların yaptığı yorumlara, verdiği tepkilere, paylaştığı içeriklere, yaşlarına, cinsiyetlerine ve konumlarına erişim sağlamış ve uygulamayı kullanan kişilerin arkadaşlarının da aynı verilerine erişim sağlamış ve bunları haritalandırma ile görselleştirmiştir. Başarılı siyasi hareketler için çalışan Cambridge Analytica şirketi Amerika’da Donald Trump’ın başkan seçildiği seçimlerde de çalışmıştı. 2018 yılında bir muhabirin yönelttiği sorular ile her şeyi anlatan Cambridge Analytica personeli dünya gündeminin dikkatini çekti. Şirketin içerisinden bazı yöneticiler de dâhil olmak üzere önemli birçok kişi muhbirlik yapmış ve şirketin topladığı verileri insanların düşüncelerini, fikirlerini manipüle ederek seçimlerini etkiledikleri ortaya çıkmıştır. 2018 yılında davalar sürerken şirket iflas kararı almış ve kapanmıştır. Bu olanlar sırasında Google arama listesinde ‘’Facebook hesabı nasıl silinir’’ araması en popüler arama olmuş ve Facebook’un hisseleri yapılan davalar sürecinde değer kaybetmiştir.
Hazırlayan: Hüseyin ÖKAN (Radyo ve TV Programcılığı 2. Sınıf Öğrencisi)
Çok güzel yazı olmuş, tebrik ederim. Bu arada oyun böyük.