Dünyada BM tarafından tanınan 193 ülke bulunmaktadır. Bu ülkelerin birçoğunda günlük gazete basılmaktadır. Gelişen dijital iletişim kâğıt gazetelerin bilinirliklerini artırmıştır. Gazete tirajları internet yayıncılığı karşısında azalsa da gazetecilik öneminden pek fazla değer kaybetmemiştir.
Tiraj yayıncılıkta, bir defada basılan kitap, dergi, gazete gibi basılı ürünlerin adedi. Baskı adedi hesaplanırken bir yandan talebi karşılaması diğer taraftan stoklarda aşırı birikime yol açmaması göz önünde tutulur. Birçok ülkede tiraj verileri bağımsız kurumlar tarafından saptanır. Baskı adedi yükseldikçe birim başına maliyet de düşer. Baskı adedi, hatalı baskılar haricindeki baskı sayısını ifade eder. Net satış hesaplanırken ise abone ve bayi satışları göz önünde bulundurulur, iade gazeteler ve ücretsiz dağıtımı yapılan ürünler bu rakamdan çıkarılır.
Ülkelerin gazete okuma alışkanlıkları da sanayideki gelişmişliklerine göre değişim arz etmektedir. Dünya Gazeteler Birliği [WAN] verilerine göre 1000 kişi başına 600’den fazla net satışla en çok gazetenin satın alındığı ülke Norveç’tir. Bu ülkeyi Japonya, Finlandiya, İsveç, Danimarka, İsviçre, Avusturya. Singapur, Kanada izliyor.126 milyon nüfusa sahip Japonya’da günlük gazete satışı 70.4 milyon, 328 milyon nüfusu olan A.B.D’de 48.3 milyon, 83 milyonluk Almanya’da bu rakam 22.1 milyon civarındadır. Türkiye’de yurt çapında dağıtım yapan iki büyük şirketin verilerine göre 39 ulusal ve yerel gazetenin toplam tiraji 5.1 milyon civarında yani her 1000 kişiye 73 gazete düşmektedir.
Dünyada günlük tirajı en çok olan gazeteler Japonya’da bulunmaktadır. 1874’te yayın hayatına başlayan Yomiuri Shimbun [14 Milyon], The Asahi Shimbun [12 milyon], Mainichi Shimbun [6.5 milyon], Nihon Keizai Shimbun [4.6 milyon], Chunichi Shimbun [4.5 milyon]. Almanya’da bulvar gazetesi standartlarında yayınlanan Bild gazetesi ise 3.8 milyonluk günlük tirajıyla kendisine 6. Sırada yer bulabilmektedir. Ülkemizde 2016 yılının Mart ayındaki verilere göre en yüksek tirajlı 5 gazete ve tirajları şu şekilde sıralanmıştır: 1- Hürriyet [325.133], 2- Sabah [305.068], 3. Sözcü [302.082], 4- Posta [259.423], 5- Habertürk [214.082]
Küreselleşmenin dijital iletişim teknolojilerine talebi artırmasıyla gazete tasarımı ve basımı kolaylaştı. İnternetin yayılması ise kişiler ve toplumlararası iletişimin bu mecra üzerinden yapılmasını kolaylaştırdı. Kâğıda basılan ulusal gazetelerin tamamı internet gazeteciliğine de yönelmişlerdir. Her ülkede reklam gelirlerinin belirleyici olduğu görsel ve işitsel iletişim sektöründe gazeteler okuyucularını, televizyonlar da izleyicilerini internet yayınlarına daha artan hızlarda kaptırmaktadır. ’’Küresel Köy’’ tanımına hizmet eden kitle iletişim araçları daha fazla çeşitlenmektedir. Tek yönlü iletişimin internet ile anlık çok yönlü iletişime doğru gelişim göstermesi ile tüm kıtalardaki toplumlar daha fazla olaya tepkilerini bildirebilmektedirler.
Geleneksel medya gelecek yıllarda dijital medyaya yerini bırakacaktır. Bu yeni mecralar gazetecilik mesleğindeki meslek içi ve dışı ilişki biçimlerini de etkileyecektir.
Hazırlayan: Öğr. Gör. YUSUF ASLAN